Kennisbank

Literaire vertaling en technologie: het lijkt een ongelukkige combinatie. Maar is dit wel zo? In dit dossier wordt er gekeken naar (taal)technologische ontwikkelingen en de impact die ze hebben op de werkzaamheden (en de positie) van de vertaler.

Bijna elk jaar wordt er door organisaties als Nimdzi en TAUS een inventarisatie gemaakt van de beschikbare taal- en vertaalsoftware. Anno 2022 zijn er een paar honderd applicaties op de markt die vertalers en tolken kunnen gebruiken. Wat moet je met al die software? Hoe kun je als vertaler bepalen welke tool nuttig is en welke niet?

‘Ik weet zeker dat vertaalmachines geen literatuur kunnen vertalen, nu niet en nooit niet.’ Dit is een uitspraak die veel literair vertalers zullen onderschrijven. Maar klopt dit wel, en hoe goed en hoe literair zijn machinevertalingen eigenlijk?

Tijdens de studiemiddag 'Literair vertalen en technologie: geen match made in heaven, maar toch een relatie?' kwamen er meerdere soorten technologie aan bod. Van al die soorten is het gebruik van automatische vertaling (“machine translation”) voor literair vertalen misschien wel het meest omstreden. Hoog tijd dus om even bij deze controversiële relatie stil te staan. In deze bijdrage licht ik toe hoe het staat met onderzoek naar literaire automatische vertaling.

Nauwelijks zichtbaar en toch explosief. Ethische aspecten van (ver)taaltechnologie en ethische kwesties rond het gebruik ervan zijn een mijnenveld.

Literair vertalen vergt naast een uitstekende taalvaardigheid een dosis creativiteit. Maar wat gebeurt er met de creativiteit van een vertaler als deze gebruikmaakt van technologie? Werkt technologie echt afstompend? Of kan technologie het creatieve proces ook bevorderen?

Beroepsbekwaam ben je als je beschikt over de kennis, vaardigheden en houding die je nodig hebt om een specifiek beroep uit te oefenen. Van vertalers wordt ook verwacht dat ze bepaalde technologie in de vingers hebben. Welke technologische vaardigheden zijn onmisbaar voor een vertaler?