Vertalers vertellen - Waarom zijn vertalers nodig?

Andrea Kluitmann, vertaler uit het Nederlands in het Duits

"Vertalers zijn nodig om ons ervan te doordringen dat we in één wereld leven, op elkaar zijn aangewezen en solidariteit nodig is. Dat laatste (ook in vorm van financiële of andere steun) kunnen we alleen maar geven als we ook iets weten over andere landen. Dan zou je aan journalisten genoeg hebben, zou je kunnen zeggen. Die vind ik ook heel erg belangrijk. Maar verhalen kunnen ons natuurlijk laten voelen, we kunnen ons identificeren, meeleven. En we willen niet alleen onze eigen verhalen kunnen lezen, maar ook vreemde verhalen; hiervoor hebben we vertalers nodig."

Goedele De Sterck, vertaler uit het Nederlands in het Spaans

"In deze tijden van mondialisering waarin overal dezelfde (meestal uit het Engels vertaalde) bestsellers te koop zijn en diversiteit steeds zeldzamer wordt, voel ik het als mijn plicht om al dan niet vertaalde boeken uit 'minderheidstalen en -culturen' te lezen en zelf bij te dragen aan de vertaling in een wereldtaal van titels uit een kleine en relatief onbekende taal. Meertaligheid en multiculturaliteit vormen volgens mij mee de sleutel naar verdraagzaamheid en vooruitgang en openen de deur naar een rijkere wereld."

Huub Stegeman, vertaler uit het Engels en Duits in het Nederlands

"We communiceren cultuur en dragen bij aan de vorming van mensen. Heel belangrijk. De boeken die ik vertaal worden soms maar door een paar honderd mensen gelezen. Dat is wel eens wat moeilijk, maar dan vergelijk ik mezelf maar met zo’n monnik-kopiist in de duistere eeuwen van het eerste millennium: rustig doorgaan met overpennen van die klassiekers, ook al leest geen hond ze. In later eeuwen was men blij dat er mensen waren geweest die die moeite namen. We houden de cultuur in stand, zullen we maar zeggen..."

Jan Willem Bos, vertaler uit het Roemeens in het Nederlands

"Literatuur is een vorm van communicatie die niet door iets anders vervangen kan worden."

"Voor het antwoord op deze vraag heb ik 26 kantjes nodig. Cultuur is het belangrijkste maatschappelijke verschijnsel wat er is, omdat alleen cultuur ons onderscheidt van de bonobo’s. Ik geloof niet in samenzweringstheorieën, maar je zou bijna geloven dat er een complot bestaat van politici en andere vergankelijke dames en heren die een strategie uitvoeren om de cultuur, en daarmee ook het boekenvak, te ondermijnen.

Literatuur is een vorm van communicatie die niet door iets anders vervangen kan worden. Hoe essentieel en onmisbaar zij is, blijkt wel uit het feit dat de mensheid vanaf het begin van de beschaving literatuur heeft geproduceerd. Vertalen is in die context essentieel omdat vertalers de communicatie bevorderen tussen mensen die elkaars taal niet kunnen lezen."

Luk Van Haute, vertaler uit het Japans in het Nederlands

"Je zou verwachten dat vertalers van de literatuur van een land of taalgebied als bijna vanzelfsprekend ook als kenners van dat land en zijn cultuur worden beschouwd, omdat die kennis een conditio sine qua non is om goed vertaalwerk af te leveren. Maar dat valt zwaar tegen. De eerste de beste bekende Vlaming of Nederlander die er een paar weken heeft rondgehangen voor een reportage (of zelfs als toerist) zal eerder zijn zegje mogen doen in de media, en erger nog: serieuzer worden genomen (in mijn specifieke geval: Paulien Cornelisse!).

Het is ook van belang om niet afhankelijk te zijn van Amerikaanse vertalingen en uitgevers, want die gaan uit commercieel oogpunt vaak over tot allerlei bedenkelijke ingrepen in de brontekst, ook op het vlak van ethische censuur. Vertalers in ons taalgebied zijn op dat vlak een stuk onafhankelijker, gewetensvoller en betrouwbaarder, denk ik."

Martin de Haan, vertaler uit het Frans in het Nederlands

"Vertalers bieden toegang tot boeken die het publiek anders niet zou kunnen lezen. Maar dat toegang bieden is ook een transformatieproces: een vertaling is per definitie een nieuwe tekst (waar niet voor niets ook auteursrecht op berust). In plaats van vertalers als tekstverhuizers te zien, moeten we ze dus eerder zien als ‘vertolkers’."

Lies Lavrijsen, vertaler uit o.a. het Engels en Italiaans in het Nederlands

"Vertalers zijn volgens mij culturele bruggenbouwers die iemands kijk op de wereld kunnen verruimen. Veel prachtige literatuur zou ontoegankelijk zijn als er zich geen vertalers mee hadden beziggehouden. En het hoeft daarbij niet alleen om literatuur met de grote L te gaan; ook het ‘lichtere’ werk is essentieel om geestelijk gezond te blijven, dat blijkt in deze coronacrisis ook maar weer."

Nicolette Hoekmeijer, vertaler in het Nederlands uit het Engels

"Kort gezegd: vertalers zijn nodig om andere culturen en samenlevingen te ontsluiten, om meer begrip te kweken tussen verschillende groepen mensen, om bruggen te slaan, om taal te hoeden."