Vertalers vertellen - Hoe zorg je ervoor dat je zichtbaar bent en blijft?
Hoe zorg je er als vertaler voor dat je zichtbaar bent en blijft? Welke mogelijkheden zijn er (offline en online) en wat levert het op? Hoe zorg je ervoor dat je contacten weten dat je beschikbaar bent? Hoe kun je je netwerk vergroten? Waar moet je rekening mee houden? Negen vertalers vertellen hoe zij dit aanpakken.
Martin de Haan, vertaler uit het Frans in het Nederlands
"Zichtbaar zijn is heel erg belangrijk, niet alleen omdat je dan waarschijnlijk makkelijker aan nieuwe opdrachten komt, maar ook omdat betere zichtbaarheid van vertalers de status van het vertalen helpt te verbeteren. Ik raad iedereen in elk geval aan om een eigen website te maken. Verder natuurlijk het welbekende netwerken: naar borrels en activiteiten gaan. Lid worden van de Auteursbond en van de daaraan verbonden mailinglijsten, en natuurlijk van de Lijst Boekvertalers. De mailinglijsten zijn erg nuttig, je kunt er terecht met vragen, je leest over andermans problemen en leert er namen van collega’s kennen.
Ik heb verschillende websites, o.a. een blog en een professionele site. Geen profiel in het Vertalersbestand, maar dat raad ik beginnende vertalers wel aan. Sociale media kunnen nuttig zijn om discussies te volgen (Twitter, LinkedIn en Facebook liggen dan voor de hand)."
Andrea Kluitmann, vertaler uit het Nederlands in het Duits
"Zichtbaar zijn en blijven is heel belangrijk – ik maak afspraken voor de Frankfurter Buchmesse, ik mail soms als ik een boek ontdek dat me interessant lijkt voor een bepaalde uitgever, ik neem deel aan workshops, literaire vertaaldagen (in beide landen). Aan het begin van mijn loopbaan heeft het ontzettend goed gewerkt om echt óveral op te duiken en aan mee te doen. Ik deed dat uit wild enthousiasme en vermoed dat het anders niet werkt. Het kost veel energie en je moet er een beetje het type voor zijn.
"Aan het begin van mijn loopbaan heeft het ontzettend goed gewerkt om echt óveral op te duiken en aan mee te doen."
Door ook deel te nemen aan workshops voor vertalers uit allerlei talen in het Duits (een vorm die in Duitsland veel vaker wordt aangeboden) leerde ik veel collega’s kennen. Ook via hen leerde ik uitgevers kennen. Dat is een bijzonder fijne manier omdat je géén concurrentie van elkaar bent. Op die manier vergroot je je netwerk aanzienlijk. Ik ben ook lid van een forum waar je op een lijst kunt aangeven wanneer of waarvoor je beschikbaar bent zodat collega’s je kunnen tippen. Daar doe ik niet aan mee, trouwens, het is me te publiek en te groot, ik ken voldoende collega’s persoonlijk die ik zeker zou informeren als ik zonder werk zat, dat is zelfs het eerste wat ik zou doen en dat vind ik prettiger.
Ik heb geen eigen website en droom sinds jaren ervan om zo’n site te maken, maar er komt steeds iets tussen. Ik bewonder jonge collega’s erg voor hun mooie presentaties op een eigen site, het lijkt me echt heel handig en ergens ook vanzelfsprekend. Een profiel bij het ELV en beide letterenfondsen heb ik wel en ik zit op Facebook en LinkedIn, waar ik soms iets over vertalen deel. Ik ben hier niet erg actief, het past niet goed bij me. En uiteraard ben ik lid van veel mailinglijsten. Dit levert allemaal heel erg veel competente hulp bij concrete vertaalproblemen.
Interessant vond ik een ervaring van afgelopen jaar: ik had op Facebook bij een Nederlandse rechtenmanager van een grote uitgeverij gelezen dat ze de rechten van een bepaald boek had verkocht aan een Duitse uitgeverij. Dat boek had ik net gelezen en ik vond het goed. Ik heb haar toen gebeld en gevraagd aan welke Duitse uitgever ze het had verkocht. Die informatie kreeg ik, en ik heb onmiddellijk een mail gestuurd aan de Duitse uitgever en mezelf aangeboden als vertaler. De Duitse uitgever was onder de indruk dat ik van de deal wist, ze had hem een half uur eerder afgesloten, en ik denk dat ze zo verbaasd was dat ze zin had om me een kans te geven, ze zou terugbellen.
Dat deed ze inderdaad de volgende dag al (ik sluit niet uit dat ze in de tussentijd informatie over me heeft ingewonnen, zoals gezegd, in uitgeversland kent iedereen iedereen), maar wat ze zei was het volgende: “Ik heb op de site van het Nederlands Letterenfonds gekeken wat u zoal heeft vertaald. Dat is wel erg veel kinder- en jeugdliteratuur. Nu is [naam auteur] jong, maar dat is toch even iets anders. Zou u bereid zijn om tien pagina’s proef te vertalen, uiteraard betaald?”
Diep ademen, positief denken en uiteraard bereid zijn om te laten zien dat ik dat kan; de grenzen tussen jeugdliteratuur en bellettrie zijn zó vloeiend! Mijn proefvertaling viel in de smaak, ik kreeg de fijne opdracht en de redactie was ontzettend prettig en ging gepaard met veel lof. Waarom dit verhaal: denk goed na over wat je op je website of profielpagina zet, je kunt ook makkelijk “worden beperkt” tot de vertalingen die je hebt gedaan, zoals in mijn geval misschien ook had kunnen gebeuren. Bedenk ook dat alles wat je op zo’n site zet ontzettend controleerbaar is, het heeft geen zin de inhoud ‘op te blazen’."
Lies Lavrijsen, vertaler uit o.a. het Engels en Italiaans in het Nederlands
"Je kunt zichtbaar zijn op sociale media, LinkedIn, af en toe artikelen schrijven voor bijvoorbeeld een website, bloggen, zelf lezingen geven… Dat laatste doe ik regelmatig, ik sta op de auteurslijst van Literatuur Vlaanderen, en ik word geregeld gevraagd door bibliotheken of scholen. Via sociale media en LinkedIn heb ik al opdrachten gekregen. Na vakantieperiodes of als ik een periode met minder werk zie aankomen mail ik voormalige opdrachtgevers wel eens dat ik beschikbaar ben. Ik ben niet erg goed in netwerken, maar recepties zoals bijvoorbeeld bij de Vertaaldagen zijn wel een mooie gelegenheid om mensen te leren kennen.
Ik heb een website. Aan de statistieken te zien is het aantal bezoekers vrij beperkt, maar toch krijg ik af en toe vragen van potentiële opdrachtgevers via het contactformulier. Ook af en toe vragen van mensen die gewoon belangstelling hebben voor boekvertalen. Ik heb ook een profiel op het Vertalersbestand dat ik redelijk up to date houd. Ik ben via dat profiel al een paar keer benaderd geweest voor een opdracht.
Via social media zijn sommige uitgevers erg direct aanspreekbaar. Dat kan ook nuttig zijn om contacten te leggen."
Laura Watkinson, vertaler uit het Nederlands in het Engels
"Er bestaat zelfs een hashtag #namethetranslator."
"Ik ga naar workshops, boekenbeurzen, enzovoort, en ben regelmatig in contact met uitgevers per e-mail en social media. Ik heb een eigen website en diverse profielen. En ik sta op Twitter, Facebook en Instagram – dat is ook handig voor de PR-mensen van de uitgeverijen en fondsen.
Er is een groot netwerk van vertalers en lezers online die graag liken en reposten. Het is natuurlijk belangrijk dat je als vertaler wordt genoemd (er bestaat zelfs een hashtag #namethetranslator). Dan kan je de informatie aan je netwerk doorsturen en met meer leuke mensen in contact komen. Door social media blijf ik in contact met mijn netwerk en krijg ik ook soms opdrachten aangeboden.
Er zijn ook diverse forums voor vertalers, bijvoorbeeld van de Translators’ Association in Groot-Brittannië, en voor vertalers aan het begin van hun loopbaan is er het Emerging Translators Network."
Jan Willem Bos, vertaler uit het Roemeens in het Nederlands
"Ik heb enige zichtbaarheid weten te krijgen voor mijn vertalingen door lezingen te geven over onderwerpen die met Roemenië (geschiedenis, cultuur, literatuur) te maken hebben. Op die manier kon ik binnen de Roemeense gemeenschap en bij mensen die belangstelling voor Roemenië hebben ook aandacht vragen voor Nederlandse vertalingen van Roemeense boeken.
Ik heb sinds een jaar of wat een website, maar ik heb geen idee of iemand daar ooit op kijkt. Ik heb sinds vele jaren een profiel bij het ELV en word gemiddeld 1x per jaar ‘gevonden’ door mensen die contact met mij willen opnemen. Het heeft nooit een vertaalopdracht opgeleverd. Ik heb een Facebook-account, maar doe er niet veel mee. Ik denk dat Facebook meer tijdverspilling is dan dat het iets oplevert."
Nicolette Hoekmeijer, vertaler in het Nederlands uit het Engels
"Ik ben weinig actief op social media of mailinglijsten. Het leidt me te veel af. Ik ben denk ik zichtbaar door mijn vertalingen, door het organiseren van de Vertalersgeluktournee en doordat ik wel eens een praatje houdt. Zeker aan het begin van mijn carrière heb ik een groot netwerk opgebouwd bij de ondertitelafdeling van het NOB. Mede door het organiseren van de tournee, het contact met de Vereniging van Nieuwe Vertalers en het werken voor de Vertalersvakschool heb ik een betrekkelijk groot netwerk."
Luk Van Haute, vertaler uit het Japans in het Nederlands
"In het begin heb ik bepaalde uitgeverijen aangeschreven om ze te laten weten dat ik ‘besta’ en beschikbaar ben. Met wisselend succes, maar baat het niet, het schaadt ook niet. Verder probeer ik mijn zichtbaarheid te vergroten door een profiel aan te maken in databanken, een website, lezingen te geven, en dergelijke.
Op mijn eigen website geef ik een overzicht van mijn publicaties, en ook van lezingen, radio-interviews enzovoort. Hiermee laat ik ook zien dat ik meer doe dan vertalen, en profileer ik me eveneens als auteur van eigen werk en als specialist in de Japanse cultuur en samenleving.
Ik heb een profiel bij het ELV, op de Auteurslijst van Literatuur Vlaanderen en bij de Vlaamse Auteursvereniging (VAV). Ik ben ook lid van de mailinglijst van de Sectie Literair Vertalers. Elk van die dingen heeft al zijn nut bewezen op het gebied van zichtbaarheid (bepaalde uitgevers hebben me al op die manier gevonden, bijvoorbeeld).
Met sociale media houd ik me niet bezig. Niet slim misschien, maar om dat echt doeltreffend te doen, zou ik er te veel van mijn kostbare tijd in moeten steken."
Goedele De Sterck, vertaler uit het Nederlands in het Spaans
"Als ik nu als beginnend vertaler (in mijn geval Nederlands-Spaans) aan de slag zou gaan, zou ik eerst en vooral een profiel aanmaken in het vertalersbestand van het ELV en Flanders Literature (indien je geaccrediteerd bent door de letterenfondsen) en zou ik lid worden van ACE-Traductores (de Spaanse vereniging van literair vertalers) en ook daar een profiel aanmaken en actief deelnemen aan de distributielijst. Bovendien zou ik een kijkje nemen op websites van vertalers in LinkedIn om inspiratie op te doen en zou ik ook daar een profiel aanmaken, regelmatig iets posten en uitgeverijen en andere vertalers volgen. Dit lijkt mij een absolute must.
Facebook, Twitter, een eigen website, een blog en andere sociale media zijn aanvullende opties, al naargelang de eigen prioriteiten en voorkeuren. Het moet wel allemaal overzichtelijk blijven en het is beter om een klein aantal media maximaal te benutten en te verzorgen dan overal aanwezig te willen zijn.
Verder zou ik in de mate van het mogelijke actief activiteiten bijwonen van verenigingen, bibliotheken, boekhandels, letterenfondsen, ambassades, universiteiten en dergelijke om gaandeweg een netwerk uit te bouwen. Een opdracht komt vaak uit een onverwachte hoek. Hoe meer mensen weten dat je literair vertaler bent, hoe beter!"
Huub Stegeman, vertaler uit het Engels en Duits in het Nederlands
"Ga naar borrels van vertalers, ga naar vertaaldagen, et cetera. Zorg dat men je kent. Niet om werk vragen, wel vertellen waar je mee bezig bent. Op een bepaald moment denkt er wel iemand aan je en zal je vragen mee te doen of je naam ergens laten vallen. Het is wel een kwestie van een lange adem en een sterke lever.
Ik heb een eigen website, maar dat is meer bij wijze van cv. Heb eigenlijk geen idee of er wel eens iemand naar kijkt. Verder plaats ik wel een foto van het omslag op Facebook, op ‘Huub Stegeman Vertaalt’ als ik een nieuwe vertaling uit heb. Dat is een beetje een plichtpleging, ik heb niet de indruk dat het wat oplevert. O ja, in het Vertalersbestand van het ELV heb ik ook nog een profiel. Dat zou ik hoognodig eens moeten bijwerken..."