Europese Literatuurprijs 2020 naar ‘Meer dan een broer’ en ‘Lente’

15 september 2020 - Prijzen en nominaties

De Europese Literatuurprijs viert haar tienjarig bestaan met twee bekroningen: Meer dan een broer van David Diop en vertaler Martine Woudt is door de studentenjury geselecteerd als winnaar van de Europese Literatuurprijs 2020. De vakjury bekroont Lente van Ali Smith, het derde deel van haar ‘seizoenskwartet’ dat is vertaald door Karina van Santen en Martine Vosmaer.

Fotocollage van de winnende auteurs, vertalers en boeken.

De Europese Literatuurprijs bekroont de beste hedendaagse Europese roman die het voorgaande jaar in Nederlandse vertaling is verschenen. Uniek aan de prijs is dat zowel auteur (€10.000) als vertaler (€5.000) wordt geëerd. De keuze van de vakjury en de studentenjury zijn gelijk gedoteerd. Beide prijzen worden op zaterdag 7 november op het Crossing Border Festival uitgereikt (live en via een livestream).

De studentenjury:

Meer dan een broer van David Diop gaat onder je huid zitten. Het is een roman die de lezer raakt en blijft achtervolgen. Bovendien zet Diop aan tot nadenken over de stemmen die de geschiedenis vertellen. Voor de studentenjury is deze actuele historische roman de onbetwiste winnaar van de Europese Literatuurprijs 2020.

Meer dan een broer is een verhaal over de waanzin en willekeur van oorlog, verteld vanuit een relatief nieuw perspectief. Alfa Ndiaye en Mademba Diop, twee jonge Senegalese mannen, vrienden, worden gedwongen mee te vechten in de Eerste Wereldoorlog. Ver van huis vechten zij mee voor de Franse overwinning. Aan het front raakt Mademba dodelijk gewond en smeekt Alfa om hem uit zijn lijden te verlossen. Het lukt Alfa niet. Door wroeging verteerd gaat Alfa uit op wraak en boetedoening.

De wrede daden die Diop beschrijft staan in schril contrast met zijn poëtische taalgebruik. Zijn stijl, bedrieglijk van eenvoud, bij vlagen hypnotiserend, ondersteunt het verhaal, de koortsachtige waan waarin Alfa zich bevindt. De vertaling van Martine Woudt is treffend en natuurlijk en doet recht aan alle registers van het origineel. Ook in het Nederlands leest Meer dan een broer als een gruwelijk gedicht.

De vakjury:

Wat blijft je bij van een briljante roman? Een karakter, de plot, de sfeer? Bij Ali Smiths Lente is het de lust tot vertellen. Met haar muzikale schrijfstijl weet zij even associatief als stuwend een aantal intrigerende verhaallijnen te verweven tot één verhaal vol fascinerende personages en prikkelende dialogen. De kwikzilveren toon van Smith is door het doorgewinterde vertalersduo Karina van Santen en Martine Vosmaer buitengewoon soepel in het Nederlanders vertaald; voor de bijna oneindige hoeveelheid woordgrappen en dubbele bodems vinden ze steeds weer Nederlandse equivalenten.

Ali Smith de meesterverteller gidst de lezer door Groot-Brittannië anno nu, een land dat met Brexit in mentale chaos verkeert, op z’n gat ligt, en waar het populisme zijn giftige pijlen richt op zowel nieuwkomers als gewortelde migranten. Als lezer voel je je soms net zo verlaten, hulpeloos en verdrietig als de zoekende karakters in dit boek. Quo vadis? Naar het noorden, waar de lente als laatste aankomt en om die reden het meest welkom is.

Lente houdt de lezer nog lang bezig. Het doet een appel op onze medemenselijkheid en stelt moeilijke vragen over het gebrek daaraan. In geen tijden kwam er zo’n woedende vertelling van het Britse eiland af, in geen tijden ook kreeg die woede vorm in zo’n ambitieuze en meeslepende roman waarin een vlammend pleidooi voor literatuur en kunst verborgen zit.

De jury’s en de genomineerden

De longlist van twintig titels werd samengesteld door vijftien Nederlandse kwaliteitsboekhandels. Beide jury’s selecteerden vijf kanshebbers voor de shortlist, en nu de winnende roman. Meer dan een broer (uitgeverij Cossee) en Lente (uitgeverij Prometheus) prijkten op beide shortlists.

De studentenjury bestaat uit schrijver Alma Mathijsen (voorzitter), Koen Boelens (literair vertaler Engels), Zaza van de Koppel (Rechtsgeleerdheid, UU), Ilse Peeters (Literair Bedrijf, RU) en Max Tromp (Geschiedenis, RUL). Zij selecteerden, naast Meer dan een broer en Lente: Normale mensen (Sally Rooney en vertaler Gerda Baardman), M. De zoon van de eeuw (Antonio Scurati en vertaler Jan van der Haar) en Het veld (Robert Seethaler en vertaler Liesbeth van Nes).

De vakjury bestaat uit schrijver Abdelkader Benali (voorzitter), Wil Hansen (literair vertaler Duits en laureaat van de Europese Literatuurprijs 2019), Bob Kappen (Athenaeum Boekhandel, Amsterdam), Merijn Schipper (Boekhandel Bijleveld, Utrecht) en Xandra Schutte (hoofdredacteur De Groene Amsterdammer). Zij nomineerden, naast Lente en Meer dan een broer: SS Proleterka (Fleur Jaeggy en vertaler Frans Denissen), Baron Wenckheim keert terug (László Krasznahorkai en vertaler Mari Alföldy) en De koning (Szczepan Twardoch en vertaler Charlotte Pothuizen).

Europese Literatuurprijs op Crossing Border

De prijsuitreiking vindt plaats op zaterdagavond 7 november tijdens het Crossing Border Festival in Den Haag. De uitreiking is onderdeel van een speciaal programma gewijd aan vertaalde literatuur in Theater aan het Spui. Het programma is voor een select aantal bezoekers live toegankelijk, en zal ook via een livestream te volgen zijn. Meer informatie volgt op: www.crossingborder.nl

Eerder ging de Europese Literatuurprijs onder meer naar Max, Mischa & het Tet-offensief van Johan Harstad en vertalers Edith Koenders en Paula Stevens (Podium), Verdriet is het ding met veren van Max Porter en vertaler Saskia van der Lingen (De Bezige Bij), Sandro Veronesi en vertaler Rob Gerritsen voor Zeldzame aarden (Prometheus), Een handvol sneeuw van Jenny Erpenbeck en vertaler Elly Schippers (Van Gennep), en Drie sterke vrouwen van Marie NDiaye en vertaler Jeanne Holierhoek (De Geus).

De Europese Literatuurprijs is een initiatief van het Nederlands Letterenfonds, Academisch-cultureel centrum SPUI25, weekblad De Groene Amsterdammer en Athenaeum Boekhandel. De prijs wordt financieel mogelijk gemaakt door het Lira Fonds, de De Lancey & De La Hanty Foundation en het Nederlands Letterenfonds.