Veelgestelde vragen - Hoe kom ik erachter of een bepaald boek al is vertaald?

[Laatste update: januari 2024]

Vertaald in of uit het Nederlands

Voor vertalingen in en uit het Nederlands kun je de database van UNESCO raadplegen, de Index Translationum. Deze lijst is zeker niet volledig, maar zoeksystemen als worldcat.org of Picarta (tegenwoordig te doorzoeken via OCLC) kunnen je aanvullende informatie verschaffen.

Vertaald uit het Nederlands

Wil je een boek uit het Nederlands vertalen, dan kun je kijken in de vertalingendatabase. Een doorzoekbare lijst van in het buitenland vertaalde Nederlandstalige auteurs, bijgehouden door het Nederlands Letterenfonds. Deze lijst is niet volledig, maar wel zeer uitgebreid en hij wordt regelmatig aangevuld.

Vertaald in het Nederlands

Om te weten te komen of een titel al eens in het Nederlands is vertaald, kun je voorts de elektronische catalogus van de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag raadplegen. Selecteer op de homepage in het uitklapmenu de zoekbron ‘KB-catalogus’. Vervolgens kun je zoeken op basis van auteursnaam (selecteer dan ‘zoek op auteursnaam’), maar je kunt ook zoeken op de vreemdtalige titel van het werk (selecteer dan ‘zoek op alle woorden’). Als er een Nederlandse vertaling bestaat, zou die in de resultatenlijst moeten voorkomen. Het systeem is echter niet onfeilbaar, dus bekijk voor de zekerheid ook worldcat.org en de Nationale Bibliotheekcatalogus. Alle openbare bibliotheken in Nederland zijn op die laatste aangesloten en je kunt de catalogus doorzoeken op: www.bibliotheek.nl. Voor vertalingen die mogelijk in België zijn verschenen kun je daarnaast nog kijken in de Belgische bibliografie, of in de collectie van de Vlaamse openbare bibliotheken raadplegen op: bibliotheek.be.

In het geval van zeer recente titels is de vertaling soms nog niet verschenen, maar al wel aangekondigd. Vaak staan die titels dan al in het systeem van grote internetboekhandels. Je kunt dan zoeken via het zoeksysteem van die websites, eventueel met de zoekterm ‘nog te verschijnen’ erbij. Aangekondigde boeken vind je ook in de catalogi van uitgeverijen, maar als je geen concrete vermoedens hebt van wie een boek zou kunnen hebben aangekocht, is het uitpluizen van catalogi een omslachtige manier om erachter te komen of een boek al wordt vertaald. Wel geven aanbiedingscatalogi je een beeld van het fonds van een uitgeverij en dat kan weer helpen om te bepalen bij welke uitgeverij je een boek het best kunt pitchen. Lees hierover meer in dit artikel van Edgar de Bruin. De meeste catalogi staan op de website van de uitgeverij of op Issuu.

Tot slot houden sommige auteurs op hun eigen website bij of hun werk wordt of is vertaald, hetzelfde geldt voor sommige uitgevers en agenten. Je kunt ook proberen contact op te nemen met de agent, uitgever of rechthebbende met de vraag of de vertaalrechten al zijn aangekocht, of er interesse is getoond en of zij al specifieke uitgevers in jouw doeltaal hebben benaderd.

Fragmentvertalingen

Het kan daarnaast interessant zijn om te weten of een fragment van een anderstalige tekst al eens in vertaling in een Nederlandstalig tijdschrift is verschenen. Voor de periode van na 2001 kun je in de elektronische catalogus van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag zoeken. Kies op de homepage onder ‘kies zoekbron’ voor ‘zie alle digitale bronnen’. Je kunt dan filteren op ‘Letterkunde’. Hier vind je de Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland (BLTVN). Voor publicaties uit de periode 1972 tot 2000 kun je kijken in de papieren versie van Van Assches Bibliografie van de Literaire Tijdschriften in Vlaanderen en Nederland (BLTVN). Voor de periode tot 1971 biedt Roemans & Van Assches Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften houvast. Voor al deze periodes kun je ook nog zoeken op de website van de digitale bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL).