Op deze overzichtspagina leidt Gys-Walt van Egdom de TalenDossiers in. De links naar de verschillende bijdragen staan onder aan de pagina.
De laatste jaren zijn er tal van handboeken op de markt gebracht waarin aandacht wordt besteed aan de basisprincipes van het vertalen. Opvallend aan het aanbod is dat de brontalen bijna zonder uitzondering usual suspects zijn: vaak gaat het om buurtalen. Een mooi voorbeeld in de Nederlandse context is Paul Claes: met de hulp van Frans Denissen en Adam Heylen heeft hij een buitengewoon nuttig boekje over vertalen geschreven, Gouden vertaalregels (2017). Het boekje is gestoffeerd met beschrijvingen en voorbeelden van terugkerende vertaalproblemen. De problemen die Claes beschrijft hebben echter betrekking op een beperkt aantal talen: het Frans, Engels, Italiaans en Latijn. Toch zijn de usual suspects in dit bundeltje bijna voltallig: alleen het Duits en het Spaans ontbreken.
Op zich is het niet verwonderlijk dat deze brontalen in vertaalhandboeken in Nederlandstalig gebied een voorkeursbehandeling krijgen. Veel brontalen zijn buurtalen: bekend maakt bemind. Bovendien wordt er uit die brontalen buitengewoon veel in het Nederlands vertaald. Een plus een is twee: door een groter aantal potentiële afnemers is het voor uitgevers gewoon financieel aantrekkelijker (of minder risicovol) om een vertaalhandboek uit te geven waarin vertrouwde talen de boventoon voeren.
Voor de theorievorming rond vertaling uit het Nederlands geldt bijna hetzelfde. Het Nederlands staat te boek als een zogenaamde ‘perifere’ taal, een taal waaruit relatief weinig vertaald wordt. Dat betekent dus ook dat er beperkte aandacht wordt besteed aan reflectie op vertaling uit het Nederlands.
Toch merken we dat er de laatste jaren meer aandacht voor diversiteit op de internationale boekenmarkt is. Vertaling biedt een uitgelezen mogelijkheid om de boekenmarkt te diversifiëren. Diversifiëring is echter geen vanzelfsprekendheid. Contact tussen culturen kan om vele verschillende redenen beperkt blijven. Een van de (vele) redenen waarom diversifiëring op de boekenmarkt soms maar moeilijk op gang komt, is het relatief beperkte aanbod aan vertalers met expertise op het gebied van vertaling in of uit ondervertegenwoordigde culturen. De deskundigheid die er is, blijft vaak beperkt tot enkelingen. Doorgaans krijgen die enkelingen bovendien weinig gelegenheid om hun kennis echt door te geven.
Het ELV hoopt hier verandering in te kunnen brengen door middel van een nieuw instrument, het TalenDossier, dat vertalers uit verscheidene, vaak onderbelichte, vertaalrichtingen de mogelijkheid biedt hun kennis te delen en de zichtbaarheid van hun werkveld te vergroten. De TalenDossiers vormen een reeks kleine ‘vertaalzakboekjes’ waarin telkens een ander talenpaar centraal staat. Ze zijn samengesteld door twee (of meer) vertalers die deskundig zijn op het gebied van vertaling tussen het Nederlands en een vreemde taal. Doorgaans wordt er door de experts ingegaan op de fundamentele verschillen tussen de betreffende talen en de frequentste vertaalproblemen die een vertaler uit of in de vreemde taal voor de kiezen krijgt. Met de TalenDossiers hopen we ervoor te zorgen dat de beschikbare kennis over de talencombinaties behouden blijft en dat nieuwe bronnen van kennis kunnen worden aangeboord. De zakboekjes vormen een aansporing om bij te dragen aan een diverse vertaalcultuur, zowel in het Nederlandse taalgebied als over de grens.
De Kennisbank bevat momenteel de volgende TalenDossiers
TalenDossier Fries
- Vertalen uit het Fries (Jabik Veenbaas)
- Vertalen in het Fries (Ammerins Moss-de Boer)
TalenDossier Portugees
- Vertalen uit het Portugees (Anne Lopes Michielsen, Gys-Walt van Egdom, Arie Pos)
- Vertalen in het Portugees (Arie Pos, Gys-Walt van Egdom, Anne Lopes Michielsen)
TalenDossier Sranantongo
- Vertalen uit het Sranantongo (Romeo Grot)
- Vertalen in het Sranantongo (Kwasi Koorndijk)